Yevropa Qora Bozori O’yinlarining O’sishi haqida Betting and Gaming Council Hisoboti admin, Avgust 9, 2024 So’nggi yillarda ko’plab mamlakatlarda qimor o’yinlariga nisbatan qattiqroq cheklovlar qo’yilishi bilan, noqonuniy operatorlar faoliyatlarini kengaytirib bormoqda. Ushbu jarayon ko’plab davlatlarda, jumladan, Frantsiyada, aniq kuzatilmoqda. Ko’plab o’yinchilar rasmiy bo’lmagan bozorlarning ochiqligi va erkinligini afzal ko’rishmoqda, bu esa yirik miqdordagi pulning noqonuniy operatorlarga oqib kelishiga sabab bo’lmoqda. Qimor o’yinlariga oid qoidalar qat’iylashgani sayin, odamlar o’z mablag’larini vaqti-vaqti bilan noqonuniy qimor bozorlariga o’tkazishni boshlashdi. Rasmiy tashkilotlar, masalan, UKGC (Buyuk Britaniya Qimor Komissiyasi), bunday tendensiyalarni diqqat bilan kuzatib borishmoqda. Ularning ma’lumotlariga ko’ra, ko’plab o’yinchilar o’zlarini qonuniy bozorlardan chetlab, noqonuniy qimor saytlariga murojaat qilmoqda. Ushbu saytlar nafaqat katta yutuqlar va’da qiladi, balki ko’pincha ancha yuqori stavkalarni ham taklif etadi. So’nggi hisobotlarga ko’ra, noqonuniy qimor bozorlari yirik miqdordagi moliyaviy mablag’larni o’zlariga jalb qilmoqda. Bu mablag’lar ba’zan milliard dollardan ham oshib ketadi. Bunday o’yinlar orqali yirik summalar yutish imkoniyatlari ko’pchilik uchun juda jozibador bo’lib, ularni noqonuniy bozorlarning o’zi ichiga tortadi. Shunga qaramay, ko’plab davlatlar bunday faoliyatlarga qarshi kurashni kuchaytirishga chaqirmoqda, chunki bu nafaqat iqtisodiy zararlarga, balki ijtimoiy muammolarga ham olib kelishi mumkin. Qattiq cheklovlar va o’zini chetga olish tizimlari (self-exclusion) ortidan, ko’plab o’yinchilar noqonuniy bozorga o’tib ketmoqda. Ushbu tendensiya nafaqat xavfli, balki davlatlar uchun ham katta yo’qotishdir. Ko’p mamlakatlar qonuniy qimor bozorlarini himoya qilish va noqonuniy operatorlarga qarshi kurashishda yangicha yondashuvlarni qidirmoqda. Bozor sharoitlari va qonun-qoidalarining o’zgarishi bilan, kelajakda bu muammo qanday hal qilinishini vaqt ko’rsatadi. Betting and Gaming Council Hisobotining Asosiy Topilmalari So’nggi yillarda qimor o’yinlari sanoati turli mamlakatlarda turli darajada o’sib bordi. Ushbu rivojlanish jarayonida, ba’zi yuridik va iqtisodiy omillar tufayli noqonuniy qimor bozorlarining kengayishi kuzatildi. Ushbu holat qonuniy operatorlarga salbiy ta’sir ko’rsatib, turli mamlakatlarda qimor o’yinlari bozorining umumiy holatiga o’zgarishlar kiritdi. Hisobotga ko’ra, UKGC (Buyuk Britaniya Qimor Komissiyasi) tomonidan o’rganilgan ma’lumotlar juda muhim ahamiyatga ega. Ushbu ma’lumotlar asosida, noqonuniy qimor bozorlari soni ko’paygani va ularning iqtisodiyotga ta’siri tahlil qilingan. Hisobotda qayd etilishicha, noqonuniy bozorlarning hajmi milliardlab funt sterlingni tashkil qiladi. Ushbu holat yillardan buyon davom etib kelmoqda va mamlakatlarning iqtisodiy rivojlanishiga salbiy ta’sir ko’rsatmoqda. Hisobotda ta’kidlanishicha, qonuniy qimor operatorlariga ta’sir qiluvchi asosiy omillardan biri bu qonunchilikdagi yangi o’zgarishlardir. Masalan, Fransiya kabi mamlakatlarda qonunlar yanada qat’iylashtirilib, noqonuniy qimor o’yinlariga qarshi kurash kuchaytirilmoqda. Shu bilan birga, boshqa davlatlar ham bu masalada chora ko’rmoqda. UKGC hisoboti shuningdek, qimor o’yinlari bozoridagi offshore kompaniyalarning roliga ham alohida e’tibor qaratgan. Ushbu kompaniyalar ko’pincha mamlakatlar qonunchiligidan chetda faoliyat yuritib, noqonuniy bozorlarni yanada kengaytiradi. Buning natijasida, qonuniy operatorlar uchun muammolar yuzaga keladi va ular o’z bizneslarini rivojlantirishda qiyinchiliklarga duch kelishadi. Shuningdek, hisobotda noqonuniy qimor bozorlari tufayli ko’p odamlar o’z pullarini yo’qotib, moliyaviy qiyinchiliklarga duch kelishi haqida ham ma’lumot berilgan. Ko’plab mamlakatlar bu masalada yanada qat’iy choralar ko’rish va noqonuniy qimor faoliyatiga qarshi kurashni kuchaytirish lozim deb hisoblamoqda. Bu muammolarni hal qilish uchun, hisobotda davlatlarga qimor o’yinlari bozorini yanada tartibga solish, qonunchilikni mustahkamlash va operatorlar uchun yanada qulay sharoitlar yaratish tavsiya etiladi. Shuningdek, o’z-o’zini cheklash kabi choralar orqali qimorbozlarni himoya qilish va noqonuniy faoliyatlarning oldini olish mumkinligi ta’kidlanadi. Umuman olganda, hisobotda keltirilgan asosiy topilmalar qimor o’yinlari bozorining barqaror rivojlanishi uchun muhim ahamiyatga ega. Mamlakatlar bu masalada yanada faol bo’lib, noqonuniy bozorlarning kengayishini to’xtatishga qaratilgan choralar ko’rishlari lozim. Qora bozor o’yinlarining hajmi va ulushlari So’nggi yillarda noqonuniy qimor va o’yin bozorlarining hajmi jiddiy o’sishni ko’rsatmoqda. Ko’plab mamlakatlarda cheklovchi qonunlar va qoidalarning kuchayishi bu sektorda ko’proq operatorlarning faoliyat yuritishiga olib keldi. Ushbu qora bozorlar rasmiy nazorat ostidagi bozorlar bilan raqobatlashmoqda, bu esa qonuniy operatorlar uchun qiyinchiliklar yaratmoqda. Bu sohadagi noqonuniy faoliyat miqyosi milliardlab dollarga yetmoqda. Masalan, Fransiyada va boshqa ko’plab Yevropa mamlakatlarida qimor o’yinlariga qat’iy cheklovlar qo’yilgan bo’lsa-da, qora bozordagi operatorlar bu cheklovlarni chetlab o’tish yo’llarini topishmoqda. Natijada, ushbu mamlakatlardagi noqonuniy qimor o’yinlari bozorining ulushi sezilarli darajada oshdi. Shuni aytib o’tish joizki, bu noqonuniy bozorlarning ko’plab operatorlari offshor hududlarda joylashgan bo’lib, ular o’z faoliyatlarini turli mamlakatlarning qonunlariga muvofiq boshqarishmoqda. Bu esa ularning aniqlanishini qiyinlashtiradi va qora bozordagi ulushini oshiradi. Shu bilan birga, ba’zi qimorbozlar o’zlarining o’yin odatlarini nazorat qilish uchun qonuniy o’yin xizmatlaridan foydalanishni afzal ko’rishadi, biroq qora bozorda bunday o’z-o’zidan cheklash (self-exclusion) imkoniyatlari yo’q. UKGC va boshqa nazorat organlari ushbu qora bozorlarning o’sishini to’xtatish uchun turli choralar ko’rishga harakat qilmoqdalar, lekin bu jarayon juda murakkab va ko’p vaqt talab etadi. Ushbu qora bozorlarning faoliyati, albatta, qonuniy operatorlarga zarar yetkazmoqda, chunki noqonuniy operatorlar rasmiy talablarga rioya qilmasdan faoliyat yuritish orqali katta daromadlar olishmoqda. Umuman olganda, qora bozor qimor o’yinlari hajmi va ulushlarining o’sishi qonuniy bozorlar va hukumatlar uchun katta muammo hisoblanadi. Ularning ta’siri nafaqat iqtisodiy, balki ijtimoiy va siyosiy sohalarda ham sezilarli bo’lib, bunday holatlar ko’plab mamlakatlarda qimor o’yinlari siyosatini qayta ko’rib chiqishga undamoqda. Bu holatda, ko’plab davlatlar qimor o’yinlari bo’yicha o’z qonunlarini kuchaytirish yoki yangilashga majbur bo’lmoqda, biroq bu ham o’z navbatida qora bozor o’yinlarining yanada kengayishiga olib kelmoqda. Qonuniy o’yin operatorlariga ta’siri So’nggi yillarda ko’plab mamlakatlarda o’yin bozorlari muhim o’zgarishlarga duch kelmoqda. Buning asosiy sababi noqonuniy o’yinlar tarqalishi va ularning qonuniy operatorlarga bo’lgan ta’siridir. Bu muammo nafaqat operatorlar uchun, balki iqtisodiy va siyosiy muhit uchun ham katta ahamiyatga ega. Hozirda ko’plab operatorlar o’z mijozlarini yo’qotmoqda, chunki noqonuniy o’yinlar ko’proq foyda va kamroq nazorat bilan jozibador bo’lmoqda. Misol uchun, UKGC hisobotiga ko’ra, Britaniyada noqonuniy bozorlardagi ulush oshib bormoqda, bu esa qonuniy operatorlarning daromadlarini sezilarli darajada kamaytiradi. Fransiyada ham shunday holat kuzatilmoqda. Noqonuniy o’yinlar bozorida operatorlar o’z mijozlariga katta pul tikish imkoniyatini taklif qilmoqda, bu esa qonuniy operatorlar uchun katta yo’qotishlarni keltirib chiqarmoqda. Qonuniy operatorlar o’z xizmatlarini kengaytirish va raqobatbardosh bo’lish uchun ko’proq mablag’ sarflashlari kerak, ammo bu har doim ham o’zini oqlamaydi. Shuningdek, ko’plab mamlakatlarda o’z-o’zini cheklash tizimlari joriy etilgan. Biroq, noqonuniy operatorlar bu tizimlarga amal qilmaydi, natijada o’yinchilar o’zlarini cheklash imkoniyatidan mahrum bo’ladi va bu ularning moliyaviy holatiga zarar etkazishi mumkin. Bu esa, o’z navbatida, qonuniy operatorlarga bo’lgan ishonchni kamaytiradi. Yana bir muhim omil – bu pul yuvish masalasi. Noqonuniy o’yinlar bozorida katta miqdorda pul aylanadi va bu noqonuniy operatorlar uchun yaxshi imkoniyat yaratadi. Ular o’z daromadlarini yashirish uchun ushbu bozordan foydalanishadi. Bu esa, qonuniy operatorlar uchun yana bir muammoga aylanadi, chunki ularning ishonchliligi va obro’siga putur etkaziladi. Shu sababli, ko’plab mamlakatlar yangi qonunchilik o’zgartirishlari kiritmoqda. Ular noqonuniy operatorlarga qarshi kurashni kuchaytirish va qonuniy operatorlarni qo’llab-quvvatlash uchun turli choralar ko’rmoqda. Bu o’z navbatida qonuniy bozorning barqarorligini ta’minlash va iqtisodiy rivojlanishga hissa qo’shadi. Oxirgi yillarda noqonuniy o’yinlar bozori ko’plab mamlakatlarda yirik muammoga aylangan. Shu sababli, qonuniy operatorlar o’z o’rnini saqlab qolish va rivojlanish uchun faol harakat qilishlari kerak. Buning uchun ular raqobatbardoshlikni oshirish, mijozlar bilan mustahkam aloqalarni o’rnatish va davlat tomonidan ko’rsatilayotgan yordamdan to’liq foydalanishlari lozim. Siyosiy va Iqtisodiy Omillar Ko’plab mamlakatlarda qimor o’yinlari bo’yicha qattiq tartibga solishlar mavjud bo’lib, bu holat norasmiy bozorlarning kengayishiga olib keladi. Ushbu holat, qonuniy operatorlar uchun katta muammo tug’diradi, chunki ular kuchli tartibga solishlar va soliqlar bilan yuzlashadilar, bu esa ularning raqobatbardoshligini kamaytiradi. Qimor o’yinlari sektoridagi qonunlar va iqtisodiy omillar bu jarayonda katta ahamiyatga ega. Oxirgi yillarda ko’plab mamlakatlarda qimor o’yinlariga qarshi qattiq choralar ko’rilmoqda. Bunday choralar, ko’pincha, yaxshi niyat bilan joriy etiladi – masalan, o’zini o’zi chetlatish imkoniyatlarini oshirish yoki pul yuvishni oldini olish uchun. Biroq, bu cheklovlar ko’pincha norasmiy operatorlarga foyda keltiradi, chunki ular qattiq tartibga solishlarsiz ishlaydi va ko’proq mijozlarni jalb qilishi mumkin. Masalan, Fransiya va UKGC tomonidan amalga oshirilgan qat’iy qonunchilik o’z samarasini bergan bo’lsa-da, ko’plab qimorbozlar hali ham norasmiy bozorlarga murojaat qilmoqda. Bu bozorlardagi faoliyatni nazorat qilish va boshqarish qiyin bo’lgani sababli, ular ko’pincha xavfsizlik va adolat mezonlariga rioya qilmaydi, bu esa mijozlar uchun katta xavf tug’diradi. Bundan tashqari, ko’plab mamlakatlarda yangi qonunchilik o’zgarishlari kiritilmoqda. Masalan, ayrim davlatlar onlayn qimor o’yinlari bo’yicha cheklovlarni kuchaytirayotgan bo’lsa, boshqa davlatlar ushbu bozordan tushayotgan daromadlarni oshirishga harakat qilmoqda. Bu esa, o’z navbatida, qimor operatorlarini va ularning bozor ulushlarini qayta ko’rib chiqishga majbur qilmoqda. Hozirgi vaqtda, ko’plab mamlakatlarda norasmiy bozorlarning kengayishi ko’rinmoqda. Bu holat, ayniqsa, Evropa bozorida keng tarqalgan. Hisobotlarga ko’ra, ko’plab davlatlarda qimor o’yinlari uchun ajratilgan mablag’larning katta qismi norasmiy operatorlar qo’liga tushmoqda, bu esa davlatga katta moliyaviy zarar keltirmoqda. Shu bilan birga, bu holat qonuniy operatorlarga ham katta ta’sir ko’rsatadi, chunki ular mijozlarini yo’qotmoqda. Umuman olganda, qimor o’yinlari bozoridagi siyosiy va iqtisodiy omillar murakkab va ko’p qirrali bo’lib, har bir mamlakatning o’ziga xos qonunchilik va iqtisodiy sharoitlari bu bozorlarga ta’sir ko’rsatmoqda. Shu sababli, har bir mamlakat o’zining o’ziga xos strategiyasini ishlab chiqishi va amalga oshirishi lozim. Bu esa qimor o’yinlari bozorining kelajagini belgilaydi. Qonunchilikdagi yangi o’zgarishlar O’yinlar bozoridagi qonunchilikdagi yangi o’zgarishlar ko’p mamlakatlarda ko’plab operatorlar va iste’molchilarga ta’sir ko’rsatmoqda. Bu o’zgarishlar operatorlarning boshini og’ritadi, chunki ular o’z faoliyatlarini yangi qoidalarga moslashtirishga majbur bo’lmoqda. Shu bilan birga, bu o’zgarishlar ko’proq xavfsizlikni ta’minlash uchun qilingan yaxshi qadamlar bo’lishi mumkin. So’nggi yillarda ko’plab mamlakatlar o’z o’yinlar bozorlarini tartibga solish uchun ko’proq cheklovlar qo’yishni boshladi. Bu jarayonda, Buyuk Britaniya O’yinlar Komissiyasi (UKGC) kabi tashkilotlar muhim rol o’ynamoqda. Masalan, ular o’zining qat’iy qoidalari bilan tanilgan va bu qoidalar nafaqat yirik, balki kichik operatorlarga ham ta’sir ko’rsatmoqda. Fransiya kabi davlatlar ham o’z qonunchiligini yangilab, bozorni yanada cheklamoqda. Bu mamlakatlarda, yangi qoidalar tufayli ko’plab operatorlar o’z faoliyatini qayta ko’rib chiqishlari kerak bo’ladi. Bu esa, ayniqsa, bozor ulushlari milliard dollar bilan hisoblangan operatorlar uchun katta zarba bo’lishi mumkin. Mamlakat Yangi Qonunchilik O’zgarishlari Ta’siri Buyuk Britaniya UKGC tomonidan qo’shimcha cheklovlar Operatorlarga ko’proq talablar Fransiya Yangi tartibga solish qoidalari Bozordagi o’zgarishlar Boshqa mamlakatlar Tartibga solish kuchayishi Operatorlarning faoliyati cheklanadi Shu bilan birga, ko’plab operatorlar va boshqa manfaatdor tomonlar ushbu yangi qoidalar haqida o’z fikrlarini bildirmoqda. Ko’pchilik bu qoidalarni yaxshi deb hisoblaydi, chunki ular bozordagi noqonuniy faoliyatni kamaytirishi mumkin. Ammo, ba’zi operatorlar bu qoidalarni juda cheklovchi deb hisoblaydi va ular uchun bu o’z bizneslarini rivojlantirish yo’lidagi katta to’siq bo’lishi mumkin. Shuningdek, offshor o’yinlarining roli va ta’siri ham katta ahamiyat kasb etadi. Ko’plab operatorlar, ayniqsa, chet eldagi operatorlar, yangi qonunchilik tufayli qiyin holatda qolmoqda. Ular o’z faoliyatlarini qonuniy yuritish uchun ko’p pul sarflashga majbur bo’lishmoqda. Bu holat esa ko’plab mamlakatlarda noqonuniy faoliyatning ko’payishiga olib kelishi mumkin. Yangi qonunchilik o’zgarishlari mamlakatlar o’rtasida ham turlicha qabul qilinmoqda. Ba’zi davlatlar o’zining yangi qoidalari orqali bozorda yanada ko’proq pul oqimini ta’minlamoqchi bo’lsa, boshqalari esa bu orqali o’z fuqarolarini himoya qilishni maqsad qilmoqda. Har qanday holatda ham, bu o’zgarishlar operatorlar va o’yinchilar uchun katta ta’sir ko’rsatadi va ularning kelajakdagi faoliyatlariga jiddiy ta’sir ko’rsatishi mumkin. Qonunchilikdagi yangi o’zgarishlar So’nggi yillarda Yevropadagi ko’plab mamlakatlar qonunchilikka o’zgartirishlar kiritmoqda, bu o’zgarishlar asosan noqonuniy faoliyatni kamaytirish va ruxsat etilgan operatorlarni himoya qilishga qaratilgan. Bu o’zgarishlar milliy iqtisodiyotga yaxshi ta’sir ko’rsatish bilan birga, aholining o’zini-o’zi himoya qilish choralarini kuchaytirishni ham maqsad qilgan. Bir necha yillar mobaynida ko’plab davlatlar noqonuniy o’yin bozorlarining hajmini kamaytirish uchun qat’iy choralar ko’rmoqda. Misol uchun, yangi qonunchilikka binoan, ba’zi davlatlar offshor o’yin operatorlariga qarshi kurashni kuchaytirdi. Bu choralar davlatlar o’rtasida farq qilsa-da, ularning umumiy maqsadi – noqonuniy bozorni cheklash va ruxsat etilgan operatorlarning ulushini oshirish. Bu yo’ldagi eng katta qadamlar, masalan, Fransiya va Buyuk Britaniya kabi mamlakatlarda amalga oshirildi. Ular offshor operatorlar bilan kurashish uchun ko’plab yangi qoidalarni joriy etdilar. Yangi qonunlar doirasida ko’plab operatorlar o’z faoliyatini to’xtatishga majbur bo’ldi, bu esa mahalliy bozorning rivojlanishiga ijobiy ta’sir ko’rsatdi. UKGC (Buyuk Britaniya O’yin Komissiyasi) kabi tashkilotlar ushbu o’zgarishlarni qo’llab-quvvatlashda muhim rol o’ynaydi. Ular qonunchilikdagi yangi o’zgarishlarni amalga oshirish va nazorat qilish orqali mahalliy operatorlarning manfaatlarini himoya qiladi. Shu bilan birga, ko’plab davlatlar o’zining noqonuniy bozorini cheklash va offshor operatorlarga qarshi kurashish uchun UKGC tajribasidan foydalanmoqda. Yangi qoidalar orasida, masalan, pul yuvishga qarshi choralar, mijozlarning o’zini-o’zi istisno qilish tizimlari va qat’iy nazoratlar mavjud. Bu qoidalar noqonuniy faoliyatni cheklash bilan birga, o’yin o’ynashni yanada xavfsiz va adolatli qilishga yordam beradi. Shu sababli, bu o’zgarishlar ko’plab davlatlarda o’yin bozorini rivojlantirishga va noqonuniy operatorlarni kamaytirishga xizmat qiladi. Shuningdek, ko’plab mamlakatlar xalqaro hamkorlikni kuchaytirmoqda. Bu hamkorlik orqali ular noqonuniy faoliyatni aniqlash va unga qarshi kurashish uchun birgalikda ishlashadi. Shu tariqa, qoidabuzarliklarga qarshi kurashda muvaffaqiyatga erishish imkoniyati ortadi. Bunday sa’y-harakatlar uzoq muddatda mamlakatlar iqtisodiyotiga ijobiy ta’sir ko’rsatishi va ruxsat etilgan operatorlar faoliyatini barqarorlashtirishi mumkin. Bu yangi qonunchilik o’zgarishlari, ko’plab davlatlarning mustaqil ravishda yoki birgalikda amalga oshirayotgan sa’y-harakatlari orqali, o’yin bozorini yanada adolatli, xavfsiz va barqaror qilishga qaratilgan. Natijada, ko’plab mamlakatlar noqonuniy faoliyatni kamaytirish va qonuniy operatorlar uchun qulay sharoitlar yaratishga erishmoqda. Black-Market Gambling in European Countries: A Growing Concern Ko’plab Avropa mamlakatlari o’yinlar sohasida rivojlanib kelmoqda. Ammo, biror narsa tashvishni o’rnatadi – qora bozor o’yinlari. Bu yerni «o’zimdan» deb ataladiganlar yoki qonuniy cheklovlardan o’tish uchun. Bu o’yinlar odatda mablag’lar va yaxshi daromad olish uchun o’ynaladi va ko’p mamlakatlarda qonunlar bunday o’yinlarni cheklashga urinadi. Biror mamlakatda, qora bozor o’yinlari mablag’lar uchun ayrim cheklovlarni o’nglaydi. Ammo, qonuniy cheklovlarga qo’yilgan ta’sirni o’nglash va o’zini himoya qilishni qilish uchun, katta mablag’lar qo’yish, operatsiyalarning tarixini yuritish va o’yinlarini cheklash bilan shug’ullanish bilan shug’ullanadilar. Shuningdek, o’zlarini qora bozor o’yinlaridan boshqalar bilan ajratish orqali o’zlarini qonunni buzishdan himoya qilishga harakat qilishadi. Boshqacha, qora bozor o’yinlari mablag’lar uchun bozor niyatlari uchun duch kelsa-da, ular xavfsiz emas. Odatda, bu turlar operatsiyalar muammolarga olib kelishi mumkin, masalan, mablag’larni yechib olish, odamlarni o’zlarini juda yaxshi his qilishga ishonchli hisoblashi mumkin. Buning bilan birga, operatsiyalar katta mablag’lar o’zi bo’lib qolishi mumkin. Shuningdek, o’yinchilar o’zlarini o’yinlardan cheklash, masalan, o’zlarini belgilab qo’yish yoki avtomatik ravishda o’yinlardan chiqarib tashlash orqali o’zlarini himoya qilishadi. O’zgartirishlar har doim sodir bo’lishi mumkin, ammo qora bozor o’yinlari mablag’larni o’zlariga jalb qilishda yuqori darajada bo’lishi uchun, bunga o’zini qo’llash uchun kelajakda yangi strategiyalar va qonuniy qo’llanmalar kerak bo’ladi. Har qanday mamlakatning o’zining qora bozor o’yinlari bilan muammo tug’ilishi mumkin, shuningdek, biror qonuniy cheklashlar taklif etish uchun istiqbolida juda muhimdir. Blog